LHC çalışmaya başladı!

Yıllardır bilim namına herhangi bir yayın yapmamış medya kanallarında bile günlerdir konuşulan, kıyamet senaryoları üretilen, Dünya'yı yok edeceğine inanılan deney herhangi bir "karadelik vakası" olmadan sonunda başladı.. LHC'yi yukarıdaki cümledeki gibi tasvir etmemiş olmayı dilerdim fakat popüler kültür, insanlığın bilim alanındaki en büyük keşif deneyini ancak böyle değerlendirebildi! Evreni anlayışımızda büyük çığırlar açacak LHC deneyini bir kıyamet deneyi olarak tercüme eden toplum bir Ortaçağ kafası ile gerek CERN'e gerekse de bilimadamlarına saldırıyor. Bunlar arasında deneyi yapan bilimadamlarının ölüm tehtidleri alması ise akıl alır bir durum değil. Bütün bunlar insanlığa inancımın daha da azalmasına sebep oluyor..

Bütün bu saçma sapan olaylara rağmen, bilimadamları dün TSİ 10:00 gibi ilk proton demetini hızlandırıcıya başarıyla saldılar. Başlangıç olarak 0.45 TeV(Tera electron Volt) enerji ile hızlandırıcının 27 kilometrelik tünelinde ışık hızının 99.9998% 'i hızda dolandırılan proton demeti ilerleyen haftalarda enerjisi yükseltilip birbiriyle çarpıştırılmaya başlanacak. Bu yıl sonunda 5TeV enerji düzeyine çıkması beklenen hızlandırıcı, tasarlandığı 7TeV enerji seviyesine ise önümüzdeki ilk baharda ulaşacak.

LHC tünelinde belirli aralıklarla proton demetlerini yönlendirmek için kullanılan kolimatörler (collimater)bulunuyor. Bilim adamları protonların tam olarak yönlendirildiklerine emin olduklarında bu kolimatörleri teker teker açtılar. Dün yapılan çalışmalarda protonlar beklenenden çok daha rahat bir şekilde 55 dakikada tam olarak yönlendirilebildiler.

CMS ve ATLAS deneyindeki bilimadamları dedektörün yakınındaki kolimatörlere çarpan protonların oluşturdukları parçacık izlerini gözlediler.

Tünel içinde ilerleyen protonlar kolimatör adı verilen aletlere çarparak parçacık kalıntıları oluşturdular. (Kaynak CERN)

Deneyin ilk günü tamamıyla sorunsuz geçmedi tabiki. Akşam saatlerinden LHC'yi 1.3 kelvin sıcaklığa soğutan kriyojenik sistemin bir kısmında problem çıktı. Tüneldeki süperiletken mıknatısların çalışması için bu dereceye kadar soğutulmaları gerekiyor. Fizikçiler probleme hemen müdehale ederek çözdüler ve testlerin çizelgedeki gibi ilerlemesini sağladılar.

Beklenenin aksine deney bir iki hafta içerisinde beklenen sonuçları vermeyecek. Karşılıklı çarpıştırmalar gerekli enerji seviyelerinde yapıldıktan sonra yapılacak detaylı analizler sonucu ancak elle tutulur sonuçlara ulaşacağız. Bunun içinde en az bir yıl kadar beklememiz gerekiyor..

CERN Basın açıklaması